Aleutian Disease bij Nieuw Zeelandse fretten !!!  

Frettenkliniek "Brouwhuis" te Helmond

Al enige tijd was bij mij het vermoeden gerezen dat er iets aan de hand moest zijn met de uit Nieuw Zeeland geïmporteerde fretten. Deze fretten bleken hoewel ze er prachtig uitzagen, helaas niet gezond te zijn. Zij overleden op te jonge leeftijd. Het ziektebeeld was bij deze dieren echter zeer divers. De oorzaak van de ziekte was dan ook erg moeilijk te achterhalen. Pas na intensief onderzoek, waarbij ik uiteindelijk weefsel heb opgestuurd naar Amerika is aldaar de diagnose met zekerheid gesteld bij een van deze fretten. Bij deze fret, die ongeveer een jaar geleden is geïmporteerd uit Nieuw Zeeland, is met 100% zekerheid de besmettelijke ziekte "Aleutian Disease" vastgesteld. Deze fret was in het bezit van een paspoort van "Southland Ferrets" New Zealand.

In samenwerking met Stichting "de Fret" die mij zowel praktische als financiële steun verleent, ben ik sinds kort bezig contactdieren en andere verdachte fretten te screenen. Hieruit blijkt vooralsnog dat ook een zieke fret van de Nieuw Zeelandse fokkerij "Mystic Ferrets" positief is met de CIEP test (zie later).

Zieke fretten afkomstig uit Nieuw Zeeland zijn momenteel verdacht van Aleutian Disease.

De oorzaak

De ziekte wordt veroorzaakt door het Aleutian Mink Disease Virus (ADV), dit is een parvovirus dat de nerts, fret en andere marterachtigen kan infecteren. Het virus is in de verte verwant aan het honden en katten parvovirus maar heeft een geheel andere structuur. Er zijn 5 nertsen stammen en ten minste 3 fretten stammen geïsoleerd. Er wordt aangenomen dat de fretten stammen variaties (mutanten) zijn van het nertsvirus.

Het lijkt er op dat de ene stam meer schade kan aanrichten dan de andere stam en dat er dus net als bij griep een verschil in virulentie kan bestaan.

Diverse uitbraken van Aleutian disease zijn beschreven in Amerika, Canada, Japan en Engeland. Tot op heden was de ziekte nog niet met zekerheid aangetoond in Nederland.

Het verloop van de ziekte

Er is helaas nog vrij weinig bekend betreffende het ziekteverloop en de incubatietijd (tijd tussen een infectie en het ziek worden van het dier). Er wordt algemeen aangenomen dat besmetting plaats vindt via direct en indirect contact met lichaamsvloeistoffen als bloed, speeksel, urine en ontlasting. Dr. Bruce Williams (een bekende Amerikaanse patholoog) vermoedt dat intensief contact nodig is om de ziekte te verspreiden.

Het kan een aantal maanden tot wel een paar jaar duren voordat een fretje ziek kan worden na een besmetting met het Aleutian Disease virus.

ADV veroorzaakt een enorme toename van antilichamen (afweer) in het bloed. Normaliter moeten deze antilichamen het virus onschadelijk maken maar om onbekende redenen doen zij dit niet. Deze antilichamen kunnen bij fretten "immuuncomplexen" vormen welke neerslaan in diverse organen ( o.a. nieren, lever, galwegen, ruggenmerg, maagdarmkanaal, bloedvaten en blaas). Hierdoor ontstaan ontstekingen in deze organen. Als er een milde ontsteking aanwezig is dan lijkt de fret redelijk normaal. Bij een ernstige ontsteking zal het fretje ziek worden en symptomen vertonen afhankelijk van welke organen zijn aangetast. Daarnaast veroorzaakt het virus een verzwakking van de afweer waardoor het fretje minder weerstand heeft tegen andere infecties.

De symptomen

De meeste geïnfecteerde fretten vertonen géén ziekte verschijnselen. Slechts een deel van de fretten wordt ziek maar de symptomen kunnen sterk variëren. De ziekteverschijnselen zijn sterk afhankelijk van de plaatsen in het lichaam waar de immuuncomplexen een ontsteking veroorzaken. Plotselinge sterfte van dieren in een goede conditie zonder voorafgaande ziekteverschijnselen is mogelijk. De meeste fretten zijn echter al een tijdje ziek en vertonen in hoofdlijnen een van de twee volgende ziektebeelden:

1.      “Chronisch progressief verlopende ziekte” waarbij het dier langzaam maar zeker steeds zieker wordt met verschijnselen als: gewichtsverlies, slechte vacht, lusteloosheid en slechte eetlust. Bloedarmoede en bloed in de ontlasting kunnen aanwezig zijn. De meeste fretten ontwikkelen uiteindelijk een slechte lever- en nierfunctie. Bij fretten met AD zijn tevens oogontsteking, longontsteking en hartproblemen mogelijk.

2.      Neurologische problemen beginnend met zwakte of verlamming van de achterhand. Deze kan zich uitbreiden naar voren. Soms treedt herstel op van de neurologische symptomen.

Het is belangrijk om te beseffen dat bovenstaande symptomen ook heel goed bij andere ziekten van de fret aanwezig kunnen zijn. Het is daarom absoluut onmogelijk om op basis van louter de symptomen de diagnose te stellen!

De symptomen van Aleutian Disease zijn divers en lijken sterk op de symptomen van andere ziekten die veel vaker voorkomen.

De diagnose

Een definitieve diagnose is tijdens het leven niet te stellen. Er zijn wel verschillende testen beschikbaar die een aanwijzing kunnen geven dat een fret is besmet met ADV:

1.      Eiwit-elektroforese van bloed. Sommige fretten met Aleutian Disease vertonen een stijging van een bepaalde eiwitfractie (gammaglobulinen) in het bloed.

2.      De CIEP (of CEP) test van bloed. Deze Counterimmunoelectroforese test toont antilichamen aan tegen ADV in het bloed. De test lijkt vrij betrouwbaar en wordt reeds jarenlang gebruikt voor de diagnostiek bij nertsen en fretten over de hele wereld. Vals positieve en vals negatieve uitslagen zijn echter in principe mogelijk. Deze test is in Nederland aanwezig.

3.      Elisa test (Avecon Diagnostics) op bloed of speeksel. De test zou de antilichamen in speeksel of bloed aantonen. Helaas is de test volgens de ADV onderzoekers in Amerika niet voldoende betrouwbaar. De test is niet verkrijgbaar in Nederland.

4.      De PCR test  Deze test toont virus DNA aan in bijvoorbeeld bloed, urine, ontlasting of weefsel. Deze test is (nog) niet in Nederland aanwezig. De test toont aan dat het dier het virus bij zich draagt. De mogelijkheid bestaat dat een positief dier met de PCR test slechts een drager is en niet ziek wordt van het virus.

5.      DNA in situ hybridisatie test: Hierbij wordt het DNA aangetoond in de cellen alwaar het een ziekelijke verandering heeft veroorzaakt. De test is erg gevoelig en toont aan dat het dier inderdaad ziek is geworden door het Aleutian virus. De test is 100% betrouwbaar. Ook deze test is in Nederland helaas niet aanwezig.

De testen 1-4 tonen slechts aan dat het dier in contact is geweest met virus. Het merendeel van deze fretten zal echter geen ziekte ontwikkelen. Fretten kunnen jarenlang drager zijn voordat ze eventueel ziek worden, al die tijd zijn ze helaas wel een mogelijke bron van infectie voor andere fretten.

Het bloed van verdachte fretten dient op antilichamen te worden onderzocht met de CIEP test.

De uiteindelijke definitieve diagnose wordt gesteld met test 5: DNA in situ hybridisatie. Deze 100% betrouwbare test is helaas alleen in Amerika aanwezig en zal ook niet op korte termijn in Europa beschikbaar komen.

Weefsel onderzoek door de patholoog (van weefselbiopten of een postmortale sectie) kan een waarschijnlijkheids diagnose geven. In combinatie met een positieve CIEP test en uitsluiting van andere oorzaken van ziekte, kan dit na de dood van het dier wel een zeer sterke aanwijzing zijn voor Aleutian Disease.

De meeste fretten die in contact zijn gekomen met het Aleutian Disease virus worden NIET ziek.

De behandeling

Er bestaat géén behandeling voor deze ziekte. De fretten kunnen eventueel ondersteund worden met speciale voeding, ontstekingsremmers of antibiotica.

De omgeving (in een huishouden) is vaak moeilijk te ontsmetten. De aanbevolen middelen (10% natronloog of parvocide desinfectantia) zijn vaak te agressief om in een woning te gebruiken. Bij nertsenfarms is bekend dat het ADV virus langdurig buiten de gastheer kan overleven

Preventie

Er is geen vaccin beschikbaar. Fretten die positief zijn met de CIEP test kunnen het beste geïsoleerd worden. Dat wil zeggen dat ze niet in contact dienen te komen met andere fretten dan die van het huishouden waar ze in leven. Dus niet meenemen naar frettendagen. Het lijkt niet zo zinvol om ze in het huishouden waar ze leven apart te houden van de andere fretjes. Die hebben immers al lang contact gehad met de positieve fret.

Hoewel het blijkt dat fretten hun eigen Aleutian virus stammen hebben is het toch niet verstandig om fretten te huisvesten in de buurt van nertsen.

Fretten die positief zijn met de CIEP test dienen samen met hun fretten-huisgenoten niet meer in contact te komen met andere fretten.

Geschreven door H. Moorman- Roest.